Hongarije en Polen geven nog altijd geen millimeter toe in hun hoogopgelopen conflict met de 25 andere EU-landen, de Europese Commissie én het Europees Parlement over de komst van strengere rechtsstaatregels. Die zijn arbitrair en louter bedoeld om onder meer Boedapest pijn toe te brengen en te verstikken, zei de Hongaarse justitieminister Judit Varga.
'Gelukkig leven we niet meer in een politiek systeem, zoals ten tijde van de Sovjet-Unie, waarin landen werden gesanctioneerd als ze van de officiële politieke en ideologische lijn afweken,' beet Varga de EU-ministers van buitenlandse zaken dinsdag toe tijdens een videovergadering. 'We moeten niet naar die tijd terugkeren'.
Ook de Poolse staatssecretaris van Europese Zaken Konrad Szymanski liet zich niet onbetuigd. Volgens hem is er geen enkele juridische basis voor het zogeheten 'rechtsstaatmechanisme'. Hiermee kan de Europese Commissie straks subsidies onthouden aan lidstaten zoals Polen en Hongarije die volgens Brussel de democratische en rechtsstaatprincipes in het Europees Verdrag aan hun laars lappen.
Rechtsstaatmechanisme
Vrijwel alle EU-ambassadeurs gingen maandag akkoord met de introductie van een rechtsstaatmechanisme, hoewel dat volgens Szymanski 'onvoorspelbaar' is en daarmee juridisch onhoudbaar. Uit woede hierover zetten de Poolse en Hongaarse ambassadeur hun veto in tegen de nieuwe EU-begroting voor de komende zeven jaar en het daaraan gekoppelde coronaherstelfonds, die samen goed zijn voor een totaalbedrag van ruim €1800 mrd.
Door de blokkade van Boedapest en Warschau is de Europese Unie volgens een topdiplomaat 'weer in een crisis beland'. Zonder unanimiteit van de lidstaten kan Brussel simpelweg niet de kapitaalmarkt op om de afgesproken €750 mrd te lenen voor het herstelfonds. Zwaar door de coronacrisis getroffen EU-landen zoals Italië, Spanje en Griekenland krijgen dan voorlopig niet het steungeld waarnaar zij snakken.
Als er eind dit jaar bovendien nog steeds geen overeenstemming is over het nieuwe EU-budget, treedt er in 2021 een noodbegroting in werking. Die is flink lager dan de reguliere begroting en is vooral bedoeld om de salarissen van EU-ambtenaren en subsidies aan boeren uit te keren.
Blufpoker
Hongarije en Polen snijden zichzelf daarmee eveneens in de vingers, omdat zij grote netto- ontvangers van vele tientallen miljarden euro's aan EU-subsidies zijn. EU-diplomaten denken daarom dat Boedapest en Warschau slechts blufpoker spelen in de hoop dat hetrechtsstaatmechanisme wordt afgezwakt. Varga meent juist dat de andere EU-landen met hun 'ideologische spelletjes over de rechtsstaat' de begroting 'in gijzeling' houden, zei ze.
Bondskanselier Angela Merkel zoekt namens huidig EU-voorzitter Duitsland koortsachtig naar oplossingen. Zij trekt hierbij op met de voorzitters Ursula von der Leyen van de Europese Commissie en Charles Michel van de Europese Raad van regeringsleiders. De leiders hebben donderdag een reeds geplande top per videoverbinding om zich opnieuw te buigen over de coronapandemie. Ze praten dan ook over de impasse rond de EU-begroting en het herstelfonds, maar een uitweg uit deze 'uiterst complexe situatie' wordt nog niet verwacht.
Ondergrens
Premier Mark Rutte liet de Tweede Kamer dinsdag weten dat hij geen zin heeft in verdere concessies aan Hongarije en Polen. Hij noemde het 'rechtsstaatmechanisme', zoals dat in het nieuwe EU-budget en het coronafonds is opgenomen, 'de ondergrens’. ‘Daar willen we niet doorheen zakken’, sprak Rutte. Liever had het kabinet, net als een Kamermeerderheid, een nog strenger rechtstaatmechanisme gezien.
'Het is te bizar voor woorden,' meent D66-fractieleider Rob Jetten. 'Straks zit de hele Unie zonder begroting en essentieel herstelfonds omdat de Hongaarse premier Viktor Orbàn de rechtsstaat in zijn land sloopt.’ Jetten moedigde Rutte aan zijn ‘rug recht te houden, zodat we de rechtsstaatslopers kunnen aanpakken.’ De premier zegde toe 'achter de schermen te doen wat hij kan.' Desnoods komt er de 'nucleaire variant' van een begroting en herstelfonds zonder Boedapest en Warschau.
Ook Italië, Finland, Duitsland en de Europese Commissie riepen Hongarije en Polen op 'niet bang te zijn voor strikte rechtsregels'. 'Alle 27 lidstaten zeggen dat ze de rechtsstaat respecteren. Dan hebben ze dus niets te vrezen,' zei de Duitse minister van Europese zaken Michael Roth. Het is volgens hem 'geen tijd voor veto's', nu de tweede coronagolf over Europa rolt. 'Ook de Hongaarse en Poolse burgers betalen een prijs voor de blokkade.'
In Nederland denkt PVV-leider Geert Wilders daar anders over. 'Wat een enorme held is Orbàn! Hadden wij maar zo’n premier die níet in Brussel Nederlands belastinggeld over de balk smijt.' Rutte reageerde geprikkeld. ‘Moet ik méér Orbàn zijn? Moet ik de homorechten en de persvrijheid beperken? Ben ik blij dat ik niet op die man lijk, verschrikkelijk.’
(Bron FD.nl)